Educatief pakket maakt kinderen weerbaar tegen nepnieuws

Samen met partners hebben onderzoekers van Communicatie, Media en Design aan Arteveldehogeschool een didactisch pakket ontwikkeld dat kinderen uit de basisschool weerbaarder maakt tegen desinformatie. De video’s, luisterverhalen en bijhorende oefeningen worden voorgesteld op de Kinderuniversiteit rond nieuwswijsheid. Begin volgend schooljaar worden ze verspreid in het lager onderwijs

Kinderen hebben op steeds jongere leeftijd een smartphone (Apenstaartjaren, 2024) en begeven zich ook vroeger op sociale media, met name Instagram en TikTok. Tieners hebben het daar echter moeilijk om de betrouwbaarheid van berichten in te schatten (Nieuwsbarometer, 2023). Daarom is het belangrijk dat er al in de lagere school wordt ingezet op nieuwswijsheid. Onderzoekers en partners uit de media werkten het voorbije anderhalf jaar aan educatieve materialen. Die zijn gebundeld onder de noemer NieuwsWijsNeuzen.

“Bedoeling is om kinderen tussen 8 en 12 jaar weerbaarder te maken tegen desinformatie en nepnieuws,” zegt onderzoeker Jan Boesman. “Dat doen we door in te zetten op nieuwswijsheid. Zo hebben we samen met Mediawijs en Ketnet video’s, games en online oefeningen gemaakt rond influencers, beeldmanipulatie, deepfakes en het verschil tussen feiten en meningen. Het idee is dat leerkrachten samen met hun leerlingen aan de slag gaan.”

Binnen hetzelfde project hebben Odisee, UA en Het Geluidshuis luisterverhalen over (nep)nieuws gemaakt. “Die zijn meer filosofisch van aard en leren kinderen om kritisch te denken,” zegt Boesman. Beide pakketten worden officieel gelanceerd op de Kinderuniversiteit rond nieuwswijsheid, op woensdag 19 juni op Campus Kantienberg. Zo’n 100 leerlingen uit het basisonderwijs nemen er deel aan 5 workshops met de materialen. Er zijn ook sessies voor leerkrachten, ouders en grootouders, onder meer over schermtijd. Begin volgend schooljaar worden de pakketten dan verspreid in het lager onderwijs.

Ook Kindwijzer en TikTok-kanaal

Naast het educatieve pakket leverde het onderzoeksproject nog twee andere tools op. Zo is er de Kindwijzer voor journalisten, een leidraad voor kinder- en jeugdjournalistiek. Enkele studenten journalistiek uit heel Vlaanderen maakten dan weer een TikTok-kanaal waarop ze factchecken op maat van kinderen.

Het project NieuwsWijsNeuzen maakt deel uit van het onderzoeksprogramma Desinformatie & Jongeren van het expertisenetwerk Communicatie, Media & Design aan Arteveldehogeschool. Het is een samenwerking tussen onderzoeksgroepen (Arteveldehogeschool, Odisee, Universiteit Antwerpen), de nieuwsmediasector (VVJ), het mediawijsheidsveld (imec-Mediawijs), kennisinstellingen (Scivil, KeKi) en een ontwikkelingspartner (Het Geluidshuis).

Een overzicht van alle materialen vind je op de website van Mediawijs.