VRM mediarapport 2016: ‘concentratie blijft toenemen’

De Vlaamse Regulator voor de Media, de onafhankelijke toezichthouder voor de Vlaamse audiovisuele media, publiceerde vandaag haar jaarlijks rapport over de toestand van de mediaconcentratie in Vlaanderen, 'Mediaconcentratie in Vlaanderen 2016'.

De algemene conclusie van het rapport is dat convergentie en crossmedialiteit ingeburgerd zijn in het Vlaamse medialandschap. Merken zijn de belangrijkste ankerpunten geworden (zo werd 2BE bijvoorbeeld Q2) en worden probleemloos van de ene mediavorm naar de andere geëxporteerd. In de Vlaamse mediasector komen veel vormen van horizontale, verticale en crossmediale concentratie voor. Dit geldt in en tussen segmenten van verschillende mediavormen, bijvoorbeeld de overname Base door Telenet en de overname van Mobile Vikings door Medialaan.

Daarnaast stelt het rapport ook dat het Vlaamse aanbod aan klassieke mediaproducten voor 80 tot 100% van de markt in handen is van negen mediagroepen, wat een risico kan inhouden voor de diversiteit van het aanbod. Zo blijft het VRT-aandeel op radiovlak meer dan de helft bedragen. Wat betreft televisie is distributeur Telenet dan weer in toenemende mate actief in andere delen van de televisiewaardeketen. Zo is Telenet door de participatie in De Vijver Media actief in productie (Woestijnvis) en aggregatie (zenders VIER, VIJF en ZES). Daarnaast nam het bedrijf ook mobiele telefonie-operator Base over. De krantenmarkt wordt tenslotte gedomineerd door slechts twee grote uitgevers, De Persgroep en Mediahuis.

Verder geeft het rapport ook de belangrijkste conclussies per mediasoort weer. Op gebied van radio concludeert het dat de concentratie binnen de Vlaamse radio zeer groot, ten gevolge het overwicht van de VRT-zenders. De concentratie vergrootte zelfs nog in 2016. Bovendien staand de komende jaren enkele veranderingen op til. De landelijke private radio-omroepen worden decretaal verplicht om te investeren in DAB+. Om in afwachting van een analoge switch-off de diversiteit in het commerciële radiolandschap te bewaren, wordt een nieuwe categorie van commerciële radio-omroepen in het leven geroepen in de vorm van commerciële netwerkradio’s. Deze radio’s kunnen vanaf 1 januari 2018 worden opgestart. Lokale radio’s krijgen na 31 december 2017 de mogelijkheid om gebruik te maken van specifieke frequentiepakketten, zodat de mogelijkheid tot ketenvorming verdwijnt.

Over televisie duidt het rapport dat er zich vele verschuivingen voordeden bij de televisieomroeporganisaties (KADET, CAZ, Q2, ZES). Deze ontwikkelingen moeten gezien worden in het kader van het duidelijker positioneren van zenders voor de advertentiemarkt. Daarnaast concludeert het ook dat de mediagroepenconcentratie bij de televisieomroepen groot is. De VRM verwacht dan ook dat door de verkoop van Bites Europe (Acht/CAZ) aan Medialaan en de start van ZES (SBS) deze concentratie enkel nog zal toenemen. Tot slot is er ook een sprake van een doorbrak van Over The Top Televisie (OTT), televisiedistributie via internet. Via Proximus TV Overal, Stievie of Yelo Play kan de Vlaamse kijker naar televisie kijken via internet. Maar ook de Vlaamse zenders zelf profileren zich op dit terrein. Via hun website en/of app stellen ze meer en meer televisiecontent beschikbaar. Bovendien betreden internationale spelers de Vlaamse televisiemarkt via het internet, bijvoorbeeld Netflix.

Op het vlak van de geschreven pers merkt de VRM op dat de gedrukte pers het door de dalende verkoopcijfers en advertentieopbrengsten moeilijk blijft hebben. Dit geldt voornamelijk voor de magazines. Bij de dagbladen wordt de daling in de gedrukte verkoop voor een stuk gecompenseerd door stijgende digitale verkoopcijfers, voornamelijk bij de kwaliteitskranten.

Tot slot formuleert de VRM in het rapport enkele beleidsaanbevelingen om de mediadiversiteit in Vlaanderen te bevorderen. Deze aanbevelingen hebben betrekking op DAB+, must- offer en de rapportering over televisie kijken via internet. Verder vraagt de VRM ook meer bijkomende bevoegdheden met betrekking tot de privacybescherming en rapport de VRM ook voor het eerst over concentraties en mandaten. Daarbij werd nagegaan hoeveel personen bij meerdere bedrijven een wettelijke functie bekleden. Uit de analyse blijkt dat 15 personen 10 of meer mandaten hebben. De grootste concentratie aan mandaten situeert zich bij de lokale radio’s, waar één persoon 74 functies bekleedt.

Het volledige rapport kan worden nagelezen op de website van de VRM.