Welke toekomst heeft de pers in kleine markten?

Het Observatoire de Recherche sur les Médias et le journalisme (ORM) hield op dinsdag 22 maart een internationaal colloquium onder de titel 'Presse, Transition Numérique et Petits Marchés' - vertaald 'Pers, Digitalisering en Kleine Markten'. Vanwege de aanslagen moesten de organisatoren het programma aanpassen. Zo moesten de verschillende sprekers hun uiteenzettingen samenvatten onder druk van veiligheidsmaatregelen, opgelegd door de universiteit. Hier vindt u een kort verslag van de uiteenzettingen door sprekers uit Denemarken, Quebec, Schotland, Zwitserland en andere kleine markten.

De problematiek van de kleine markten gaat België - met haar drie gemeenschappen - zeker aan - maar ook andere landen. Overal wordt een erosie van de mediaconsumptie en reclame-inkomsten vastgesteld. Die trend treft kleine markten des te meer omdat de kosten er zwaar op de balans wegen. Maar het probleem van gratis content verschilt sterk - net zoals die van de concurrentie tussen de media. Zo beklemtoont Paulo Faustino, professor aan de Universiteit van Porto, "de televisie 75% van de reclame-inkomsten vertegenwoordigt" in zijn land. Dan zijn de problemen in Schotland erg verschillend. Daar heeft de pers de afgelopen tien jaar dan weer de helft van zijn verspreiding verloren. Marina Dekavalla van de Universiteit van Sterling citeert Atholl Duncan, voormalig hoofdredacteur van BBC Scotland: "Misschien moeten we digitale problemen niet langer volgens een analoge logica oplossen. We hebben een andere aanpak nodig!" Alle spelers zijn het voorwerp van concurrentie tussen de media, maar moeten daarenboven optornen tegen nieuwe competitie op de ontspanningsmarkt. Daardoor staan ze voor nieuwe uitdagingen op het vlak van creatie en merkprofilering.

De internationale oplossingen kunnen zelden zomaar gedupliceerd worden. Maar ze kunnen wél inspireren. Zo commercialiseren Ringier, de SSR en Swisscom in Zwitserland hun media samen op één reclameplatform voor een markt met vier talen en zowat acht miljoen inwoners. "Het akkoord werd in augustus 2015 getekend en begin maart door de overheid goedgekeurd," verklaart Dominique Bourgeois van de Universiteit van Freiburg. "De initiatiefnemers nemen er de handschoen mee op tegen internationale spelers zoals Google en Facebook." Renaud Carbasse van de Universiteit van Laval stelt dan weer vast dat de Provincie Quebec in Canada een cultureel isolement kent "waardoor de ondernemingen beschermd zijn van vreemde invloeden. Maar de middelen voor digitale ontwikkelingen zijn er ook zwakker dan die in grotere markten." Hij verwijst daarbij naar een voorbeeld dat wereldwijd school gemaakt heeft: La Presse is een dagblad uit Montréal dat papier  volledig ingeruild heeft voor digitaal - op het weekend na. De applicatie La Presse+ blijkt een daverend succes. "De app werd meer dan 500.000 keer gedownload, haalt meer dan 250.000 raadplegingen per dag, met een gemiddelde leesduur van 40 minuten. De digitalisering duurde twee jaar en kostte zowat 40 miljoen dollar. Zijn eigenaar, de groep Power Corperation - die actief is in financiën - zou volgens sommige bronnen wel 1,9 miljoen dollar per week verliezen aan La Presse." Vanwege haar economisch model op basis van gratis informatie - want betaald door reclame - wekt ze alvast veel belangstelling en nieuwsgierigheid in de sector.

Voor veel mediaspelers komt het erop aan om de vraag te beantwoorden of de productie van informatie niet marginaal wordt in de totaalactiviteit. De meer succesvolle spelers hangen daar namelijk niet van af voor hun inkomsten. Het komt er nu op aan om de inkomsten daarbuiten te ontwikkelen - of dat nu pakweg in Brussel, Freiburg, Kopenhagen of Porto is.

Nieuwsgierig naar de verslagen van dit colloquium? Het ORM heeft beloofd om de uiteenzettingen gaandeweg online te publiceren.