Apestaartjaren: “jongeren grijpen steeds vroeger naar digitale media”

Jongeren zijn gemiddeld 9 jaar oud als ze hun eerste eigen smartphone krijgen. Daarmee daalt de gemiddelde leeftijd weer een beetje. Dat blijkt uit het Apestaartjaren-onderzoek, een tweejaarlijkse bevraging door Mediaraven, Mediawijs en imec-mict van de Universiteit Gent. Het onderzoek brengt niet alleen de digitale leefwereld van kinderen en jongeren in kaart, maar toont ook hoe ze die wereld beleven en welke uitdagingen dat meebrengt. Het onderzoek bestaat uit een vragenlijst bij 950 kinderen van 6 tot 12 jaar in de lagere school en bij 4255 jongeren van 12 tot 18 jaar in de middelbare school en een reeks diepgaande interviews bij beide leeftijdscategoriën.

“Voor de leeftijd van 9 jaar gebruiken kinderen vooral tablets om spelletjes te spelen, muziek te luisteren en video’s te kijken,” verduidelijkt Elke Boudry, communicatieverantwoordelijke bij Mediawijs. Kinderen die een eerste smartphone krijgen, gaan vaak dan ook met communicatie-apps experimenteren. 44% van de kinderen gebruikt Tiktok, 27% Snapchat en 22% Instagram. Op veel sociale media geldt eigenlijk een leeftijdsgrens van 13 jaar. “Ouders hebben daar weinig problemen mee, maar ze houden wel graag een oogje in het zeil wat hun kinderen daar zoal uitspoken.” 

Zowel kinderen als jongeren gebruiken niet om het even welke app om met elkaar te babbelen. Communicatie is versnipperd. 63% van de jongeren smst vooral met de ouders, 55% spreekt vooral via Snapchat of Instagram met vrienden af en 41% gebruikt Whatsapp om over schooltaken te overleggen. 

Verder toont het Apestaartjarenonderzoek dat cyberpesten onzichtbaarder wordt, het gebeurt in 50% van de gevallen via privéconversaties. “Een lichtpunt daarbij is dat cyberpesten minder publiek heeft,” zegt Emmy Vandenbussche, educatief medewerker bij Mediaraven. In 2020 was 25% van de jongeren getuige.

Thuis praten over digitale media maakt kinderen en jongeren bewuster over hun mediagebruik. Jongeren die thuis praten over en afspraken maken over mediagebruik schatten hun privacyvaardigheden hoger in. Het schept bovendien een veilige zone om over cyberpesten of sexting te babbelen. Toch is een eigen plekje, zowel online als offline, belangrijk. Volwassenen die achter de rug van hun kind het mediagebruik van hun kind controleren, breken het vertrouwen met hun kind.

Mediaraven en Mediawijs formuleerden negen aanbevelingen voor wie zich afvraagt wat deze onderzoeksresultaten betekenen voor jouw kinderen of de jongeren waarvoor je werkt.