Duurzaam consumeren, dat kan ook bij ons

De laatste maanden ging het vaak over de impact van de gezondheidscrisis op onze consumptiegewoonten en hoe die een aantal reeds bestaande trends heeft versneld. Onder hen: ‘ethische consumptie!’ En België lijkt vruchtbare grond te zijn om dit consumptiemodel te laten groeien. - Astrid Jansen

Wat is dat, ethische consumptie? Volgens recent onderzoek door Fairtrade Belgium en AQRate verkiest 83% van de Belgen voedsel dat ‘met respect voor mens en milieu’ gemaakt is. Consumptie die verder gaat de eenvoudige bevrediging van onze individuele behoeften en die rekening houdt met de maatschappelijke impact. En, dat mag geen verrassing zijn, die trend is populair…

Lokaal? Ja, maar… 

Ook ander onderzoek van Fairtrade (in samenwerking met Dynata) wijst uit dat – en dat wordt ook bevestigd in recent onderzoek van Nielsen Benelux – de Belg sinds de gezondheidscrisis meer lokaal, eerlijk en biologisch wil consumeren. Hij hecht daarom meer dan vroeger belang aan de menselijke dimensie van economie en vindt dat het aan de overheid en supermarkten is om die transitie naar een duurzame wereld te stimuleren. Nicolas Lambert van Fairtrade Belgium noemt die lokale trend zelfs ‘de olifant in de kamer’, een trend die zo zwaar doorweegt dat het bijna karikaturaal wordt. We laten hem uitleggen waarom: “Onze economie moet inderdaad verschuiven, maar dit moet op objectieve basis gebeuren en niet dogmatisch. De ecologische voetafdruk van een voedingsmiddel komt vooral voort uit de productiewijze en niet zozeer uit diens transport.” In sommige gevallen is het daarom beter om voedsel te consumeren dat van iets verder komt, maar dat wel op goede grond en op een duurzame, ecologische en sociale manier is gemaakt. “Die nuance gaat soms verloren.”

Lokaal? Maar ja dat is mogelijk!

Antoine Giansante lanceerde recent een kledingmerk waarvan de productie (op basis van gerecycleerde stoffen) 100% lokaal is: Opte. Hij deed dat samen met Alizée Hilt. Ook hij merkte dat de coronacrisis het bewustzijn om meer lokaal te produceren verhoogde. “Ik heb dat met enthousiasme kunnen zien in onze Facebookgroep ‘On veut relocaliser nos vêtements’, die op een paar maanden tijd 8.000 mensen bijeenbracht. Je ziet het trouwens ook aan het opkomende succes van bijzonder sociaal geëngageerde Belgische merken zoals Copains, Lucien en Nutara.” Maar hoewel de trend naar verantwoord consumeren sterk is, blijft de textielsector een sector in achterstand in België, omdat er een gebrek aan bevoorrading is (voor de voedingssector ligt dit trouwens anders). “In Duitsland en Frankijk zijn daar al veel oplossingen voor bedacht, maar in het kleinere België zijn er minder spelers en is de karwei iets moeilijker. Toch bewijst Opte dat het mogelijk is ethischere alternatieven te creëren in Belgisch textiel. Het merk berust op drie pijlers: herlokalisering, de recuperatie van stofresten en het beperken van voorraden dankzij limited editions en pre-order. “Het herlokaliseren van de sector is zeker mogelijk. Dat hebben we bewezen door oplossingen te vinden voor het eerste deel van de waardeketen: de productie. We mogen niet vergeten dat Noord-Frankrijk en België de grootste vlasproducenten ter wereld zijn. Ook hennep, wol en brandnetelvezel worden in België geproduceerd.”

Ikea: inspireren, adviseren en aanmoedigen

In 2017 en 2019 voerde Ikea in België een gelijkaardig onderzoek naar de consumptie van de Belg. Het resultaat is opvallend: in slechts een paar jaar tijd zijn gewoontes veel verantwoorder geworden. In vergelijking met andere landen zijn Belgen vooral bezig met het sorteren van afval. We zien ook dat vervuiling en energieverbruik grote zorgen zijn,” zegt Anne-Clotilde Picot, business development manager bij Ikea België, dat zich vandaag ook bezighoudt met duurzame oplossingen. Kranen om het waterverbruik in te perken, een campagne rond voedselverspilling, een samenwerking met Too Good To Go, veganistische groenteballetjes, enz. “Ook ondersteunen we onze klanten bij het verlengen van de levensduur van hun meubelen door hen onderhoudsproducten aan te bieden, advies en terugkoop- of reperatiediensten.” Ikea wil zelfs dat al zijn producten tegen 2030 verantwoord zijn. Vandaag is dat ongeveer 30%. Hoe dan ook, het merk doet er naar eigen zeggen alles aan om te inspireren, te adviseren en aan te moedigen.

Makkelijker gezegd dan gedaan

Bioproducten en andere duurzame voedingsmiddelen zijn nog nooit zo aanwezig geweest in het winkelrek. Nicolas Lambert tempert toch een beetje: “Je moet het dynamisch bekijken. Er is een sterke wisselwerking tussen vraag en aanbod op het vlak van duurzame consumptie. De vraag zal sterker zijn naarmate het aanbod overvloedig, zichtbaar en goed gecommuniceerd is. Er ligt dus een serieuze verantwoordelijkheid bij de retailsector, die consumenten moet helpen om hun wens om duurzamer te consumeren om te zetten in de realiteit. Het is geen kwestie van passief af te wachten tot die zijn gedrag verandert, maar van hem aan te moedigen en te ondersteunen.” De eerder vernoemde studie van Fairtrade en AQrate wijst  bijvoorbeeld uit dat consumenten de neiging hebben om de prijs van Fairtrade-producten te overschatten en de beschikbaarheid ervan te onderschatten. Maar wanneer ze geconfronteerd worden met de echte prijs en beschikbaarheid in hun gewoonlijke winkel is bijna de helft van de consumenten wél bereid om voor Fairtrade te kiezen. “Het is daarom nodig om het duurzame aanbod onder de aandacht te brengen, en dan vooral door retailers.”