Het Duo Durieux

Laurent en Jack Durieux. De ene is illustrator, de ander grafisch ontwerper. De ene heeft de Verenigde Staten veroverd en staat nu al enkele jaren in de schijnwerpers. De andere blijft op mediavlak redelijk anoniem. Maar samen hebben ze van de affiche een volwaardige kunstvorm gemaakt.

Laurent en Jack Durieux zijn onafscheidelijk. Dat is maar normaal voor een tweeling, zult u zeggen. Maar het is niet alle tweelingen gegund om een artistieke discipline als kunstvorm te verheffen in het firmament waar alleen échte sterren thuishoren. Allebei studeerden ze aan La Cambre, waar hun professor Michel Michiels hen “hoogbegaafd” noemde. Hun academisch parcours verliep nochtans niet gelijk. Jack plukte de palmen, terwijl Laurent ze plantte. “Te veel talent,” oordeelde de professor. In februari 2014 toonde Laurent Durieux zijn affiches op een eerste tentoonstelling in het Texaanse Austin. “De mensen schoven 27 uur voor de opening van de tentoonstelling aan. Sommige kampeerden voor de deur. Ik wist niet dat ik zo populair was... in die niche. Ik lijk wel een concurrent van de nieuwe iPhone,” grapt de illustrator. Die is overigens de extraverte broer van het duo. Jack licht op een serene manier de kunst van zijn broer toe, die de wereld van reclame en marketing de rug heeft toegekeerd. Maar zijn eerste kunstwerken horen er onmiskenbaar in die wereld thuis. Het was een verplichte passage, die Laurent maar al te graag uit zijn herinnering wil wissen. “We hebben nooit echt in de reclame gewerkt. Jack en ik stonden erg snel op eigen benen.” En broer preciseert: “Wij werkten voor bureaus als freelancers...”

Ik hou ook niet van reclame...

Laurent: “Ik heb nooit mijn draai in de reclame gevonden. In België is er geen volwassen grafische cultuur in de reclamewereld. Foto's hebben voorrang. In de jaren tachtig zou ik het je van het gevonden hebben om in de reclame te werken. Ik zou er mijn creativiteit hebben kunnen botvieren en zou binnen de drie maanden in een Porsche gereden hebben. Die tijden zijn gedaan. Creatieven worden er nu tot het uiterste uitgebuit. Het probleem is niet te wijten aan de reclame of de reclamewereld. Het is de fout van de klanten. Meestal zijn het idioten! Zij hebben geen besef van beeld en grafiek maar denken er wel alles van te kennen! Zij hebben de macht. Je moet bij wijze van spreken vanuit de grotten van Lascaux vertrekken om een project uit te leggen. Je ziet nogal wat vergissingen op de grote formaten zoals More O'Ferrall... Het bureau stelt ongetwijfeld goede ideeën voor maar valt dan op een clown die zijn eigen ideeën wil opdringen.”

Jack: “Goed werkende bureaus laten zich niet doen door hun klant. Het geheim succesrecept berust op een vertrouwensrelatie tussen het bureau en zijn klant. Maar zo'n relatie is niet mogelijk tegen de snelheid waarmee budgetten dezer dagen van bureau veranderen. We leven in het tijdperk van de jaknikkers en de slippendragers.”

Zouden jullie 'neen, dank u' zeggen tegen een aanbieding van Coca-Cola?

Laurent: “Neen, maar ik zou er wel twee keer over nadenken... Ooit stelde men me voor om een campagne te tekenen voor de grote Amerikaanse vrachtwagens van het merk Ram. Ik had er geen enkele moeite mee om te weigeren. Het was nochtans prima betaald. Ik heb liever dat ik tien keer minder betaald word maar dat de mensen ons werk bekijken. Ik krijg tamelijk wat voorstellen van grote bureaus uit de VS, maar ik neem ze niet aan. De meeste campagnevoorstellen hebben we tot nu toe geweigerd. Die mensen stonden te ver van mijn wereld, van mijn visie op kunst.”

Jack: “De benadering is anders. Reclame dringt zich op aan de persoon op straat. Hier komt de persoon óns opzoeken! De grootste klant van een bureau, dat is de prullenmand: dat gezegde van 99fr klopt echt wel. (99fr is een satirische sleutelroman over de reclamewereld, n.v.d.r.).”

U veegt een periode onder de mat die nochtans sporen heeft achtergelaten?

Laurent: “Niet omdat ik er niet aan herinnerd wil worden, maar omdat ik nu elders aan de slag ben. We hebben het logo van de Europese Commissie ontworpen, het logo van Références, van de Inno, van Ticket Restaurant... Dat zijn etappes voor een jonge grafisch ontwerper. Hij kan er zijn rekeningen mee betalen. Als je, net van school, zegt dat je posters en theateraffiches zal ontwerpen, dan sla je de bal mis... Als je een Archive opent met al die opmerkelijke campagnes, dan sta je in bewondering. Het is prachtwerk. De realisatie van een cover voor je magazine is het speelveld van de bureaus. Maar een klant zal nooit een beeld willen verkopen zoals dit hier. (Hij toont het derde nummer van PUB Magazine, met de octopus die uit de abribus kruipt, n.v.d.r.).”

Wie doet wat?

Laurent: “Ik heb altijd al meer getekend dan hij. Ik was van nature een tekenaar. De illustraties vreten me van binnen uit aan, om het zo te zeggen. Rond 2005, 2006 ben ik me op mijn oeuvre beginnen toe te leggen, om affiches in mijn hoekje te maken, om te kunnen ademen. Ik ben in mijn eentje beginnen te werken om me niet te laten afleiden. Het was een kwestie van vrijheid. Ik wilde kunnen zeggen: neen, ik deug wél, ik heb talent, ik kan mooiere dingen maken dat wat men bij me bestelt... Ik geloof dat de creatieven van de bureaus akkoord zullen gaan met mij...”

Jack: “Laurent is heel volledig, een beetje zoals integraal brood...” (Gelach.)

Laurent: “Het is één van mijn gebreken dat ik me daar bewust van ben. Er staat geen ego tussen ons. In ons werk spits ik me toe op het concept, op het imago... Jack legt zich toe op de grafiek. Hij helpt me op dat vlak, voor de titels, de verfijning van de typografie... Hij komt tussen voor het merendeel van de affiches. Als hij vindt dat iets niet goed is of als hij een ander idee heeft... tja... dan heb ik zijn kijk op de dingen nodig. Het gaat over de eerste kijk. Wij werken daarnaast samen om ons in vraag te stellen. Je kan je maar verbeteren door fouten te maken. Naar aanleiding van een tentoonstelling van mijn posters stelde iemand me voor om er een paar exemplaren van naar het magazine Archive te sturen. In 2008, 2009 dook ik op in de 200 Best Illustrators Worldwide van Archive! Toen begreep ik dat mijn vintagestijl – die ik mooi vond voor mij, mijn familie en mijn vrienden – meer mensen boeide. De eerste die in mij geloofde, was Ever Meulen. Maar dankzij Archive veranderde mijn leven van de ene dag op de andere! Die publicatie was een ware hit in de VS.”

Jullie geven ook allebei les?

Laurent: “Ja, we geven samen les aan het CAD (Het Brusselse College of Advertising and Design, n.v.d.r.). De studenten krijgen er het dubbele voor dezelfde prijs! We geven er nu al 18 jaar twee, drie middagen per week les. Het is goed om de confrontatie met de jeugd aan te gaan. We zien onszelf niet als professoren, maar als professionals die goede raad geven.”

Groot scherm op papier

Waarom wijden jullie de essentie van jullie oeuvre aan de zevende kunst?

“Sinds een vijftigtal jaar bestaat er in de Verenigde Staten een traditie van concertposters. Bij elk concert horen een poster, een petje, een mok, zeefdrukken die verkocht wordt... Een kleine tien jaar geleden paste Rob Jones het model van de rockposters aan voor de cinema. Rob Jones was een beroemde Amerikaanse grafisch ontwerper: hij won ooit een Grammy Award met het verpakkingsdesign van een koffertje voor de White Stripes. Hij richtte een bedrijfje op onder de naam Mondotees, samen met Alama Drafthouse, een bioscoopnetwerk voor cinefielen. Samen schonken ze op basis van de licenties van de majors een nieuwe dimensie aan de filmaffiches: ze stelden ze open voor de beste Amerikaanse en internationale ontwerpers, die er vrij mee aan de slag mochten gaan. Sinds 2008 is die aanpak een ware hit in de VS. We hebben het al over zowat 250 verschillende posters per jaar!”

Waaronder die van Laurent!

Laurent: “In het begin ontwierp ik retrofuturistische posters – mijn luchtschepen. Vandaag leg ik me toe op film, omdat me dat gevraagd wordt. Het is aan Rob Jones te danken dat de alternatieve bioscoopaffiche ontstaan is. Mondo (een site die onder meer posters op beperkte oplage aanbiedt, n.v.d.r.) telt 80.000 fans op Facebook. De verkoop verloopt online. Het gaat om beperkte oplagen tegen een verkoopprijs van 40 dollar – en ze zijn binnen de paar seconden verkocht! Er bestaat een secundaire markt waar alles onmiddellijk doorverkocht wordt, met prijzen die 10, 15, 100 keer hoger liggen... De frustratie veroorzaakt verslaving. De Cinémathèque Française verzamelt ze, de Oscars van Hollywood kopen ze...”

Voor wanneer verwacht u een originele affiche voor een film die nog in de zaal moet uitkomen?

Laurent: “Dat hebben we nog niet gedaan omdat er zoveel werk is dat ik snel moet afwerken. Als ik een project naar Mondo stuur, dan ontvang ik hun antwoord binnen de 24 uur. Volgende oktober lanceert Pathé de nieuwe Brice de Nice (een speelfilm over een surfer uit Nice, n.v.d.r.) onder het signatuur van James Huth. De regisseur was vragende partij, maar ik stelde voor mij de vraag: 'Heb ik wel een plaats in dat project? Is het belangrijk genoeg voor mij om eraan deel te nemen?' Ik neem afstand. Het komt er niet op aan om eender wat te doen als de zichtbaarheid zo belangrijk is. Je moet eerlijk blijven. Ik sta voorzichtig tegenover de droom van de regisseur en de droom van de distributeur. Uiteindelijk heb ik de opdracht geweigerd...”

Jack: “Er is altijd een risico aan verbonden. Maar met een alternatieve affiche is het risico al genomen! Er is geen sprake meer van inzet. Maar hier worden miljoenen euro of dollar aan een film gespendeerd: er kan geen enkel risico met de affiche genomen worden...”

---

The Poster Art of Laurent Durieux

Zijn kunst laat niemand onverschillig: van Francis Ford Coppola, die van hem zei dat hij “de kunst van de affiche op een topniveau tilde” tot François Schuiten, die voortaan projecten en tentoonstellingen met hem organiseert. Laurent Durieux is een monument van de kunstzeefdruk. Voor het eerst is zijn werk in Brussel te zien. “Het is een retrospectieve van mijn werk van 2009 tot 2016,” legt de illustrator uit. “Ik ben erin gestapt door mijn enorme bewondering voor Michel Michiels, die mijn professor was en die ik zeer hoog acht. Zijn tentoonstellingen zijn degelijk, al kent de plaats haar beperkingen. Ik ben trots mijn werk in Brussel te mogen tonen.” Het is de tweede tentoonstelling van Laurent Durieux in België. De eerste vond in 2015 plaats in Turnhout.

De tentoonstelling loopt nog tot en met 31 augustus in de Seed Factory aan de Vrijwilligerslaan 19 in Oudergem. Daarnaast komt er nog een groepstentoonstelling van Laurent Durieux en François Schuiten in de Galerie Barbier & Mathon aan de 10 rue Choron in Parijs in november. De data daarvan zijn nog niet bekend.

---