Het werkleven op z’n kop?

Vertaalde artikels

Herinneren we ons nog wat ons herhaaldelijk naar kantoor leidde, u weet wel, die plek helemaal ingericht – inclusief het juiste meubilair – om te kunnen werken? In het voorjaar van 2020 werkte één op vier loontrekkenden plots van thuis uit. Telewerk. Iedereen puzzelde zijn eigen werkplek bijeen. Zal de werkgever zijn werknemer nog de keuze laten, goed wetende dat de woorden ‘telewerk’ en ‘technologie’ ons niet langer afschrikken? Voor architecten ligt er alvast een pak werk op de plank. - FRÉDÉRIC THERIN

De coronacrisis heeft onze visie op werken voorgoed veranderd. Tijdens de lockdown werkten in Frankrijk bijna 5 miljoen mensen van thuis uit, ofwel: 25% van de loontrekkenden van het land, naar cijfers van het Ministerie van Werkgelegenheid. Een hallucinant cijfer als u weet dat in 2007 maar 7% van de werknemers regelmatig aan telewerken deed. Geen tijdsverspilling, geen stress in het openbaar vervoer of de file, productievere dagen waarop u niet om de vijf minuten gestoord wordt, vergaderingen die op tijd beginnen en geen eeuwen duren… Veel werknemers hebben toch ook wel genoten van deze manier van werken. Maar die ‘tijdloze’ dagen dreigen ook een blijvende impact te hebben op onze kantoren en de indeling van onze werkplekken. “Ik denk dat deze crisis voor een langdurige verschuiving in onze markt zal zorgen,” zegt Valérie Parenty, directeur ontwikkeling bij designbureau Saguez & Partners. Sommige trends die vóór de corona-uitbraak opkwamen zullen blijven, maar er zullen ook trends die verband houden met de pandemie ons dagelijkse leven binnendringen. Hoe zal ‘het bureau van de toekomst’ eruitzien? Hieronder vijf vermoedens…

Waterpunten en wasbakken

Covid-19 heeft ons geleerd dat hygiëne een van de beste bolwerken is tegen het virus. “Hoewel we hopen dat afstand houden en het dragen van een mondmasker uiteindelijk zal verdwijnen, denk ik dat handen wassen een gewoonte zal worden zoals het vegen van de voeten op een deurmat,” voorspelt François Hannebicque, partner en creatief directeur van de retailpool van bureau Lonsdale Design. “Het proper houden van de handen (en niet enkel na het toiletbezoek) is bijna een medische handeling geworden tijdens de lockdown en zal in de toekomst een gewoonte worden. We zullen bijgevolg waterpunten en wasbakken zien verschijnen in onze kantoren en de eetruimtes.” Of hoe een crisis al eens voordehand liggende dingen naar voren kan brengen die te lang verwaarloosd zijn geweest…  Ademruimte Jezelf afsluiten om deze pandemie te overleven? Neen. “Het einde van de open space is hot topic sinds de komst van Covid-19, maar we zijn het niet eens met dit idee,” zegt Valérie Parenty. “Gesloten ruimtes zijn echte broeihaarden voor microben en zijn moeilijker schoon te maken dan open ruimtes, die bovendien gemakkelijker in te richten zijn wanneer de wet een bepaalde afstand oplegt tussen werknemers.” François Hannebicque zegt hetzelfde: “Open ruimtes hebben veel nadelen, maar hebben nochtans ook veel voordelen,” zegt de interieurarchitect en designer. “Ze maken het mogelijk om aan oppervlakte te winnen door deuren en scheidingswanden te beperken en zorgen vaak voor meer comfort. En wat met geluidsoverlast? Dat kan op zijn beurt gemakkelijk aangepakt worden omdat er veel oplossingen voor geluidsisolatie op de markt zijn.” Doeken, panelen, scheidingswanden of tafelschermen… Er is materiaal genoeg. 

Een ander punt van kritiek op deze ‘te open ruimtes’ is de luchtkwaliteit, maar geforceerde ventilatie of airconditioning bieden een oplossing door te zorgen voor een betere luchtcirculatie. Ook de mogelijkheid om ramen te openen voorkomt de verspreiding van microben. “Bedrijven willen gebouwen die goed zijn voor gezondheid en milieu… en willen dus veerkrachtigere en flexibele gebouwen die bestand zijn tegen een crisis en die een optimale luchtkwaliteit bieden,” klinkt het tijdens een webinar van Jacques Perpère (kabinet LPA-CGR Avocats), de algemeen secretaris van de Association des Directeurs Immobiliers in Frankrijk.

Relax samenwerken

De voordelen van co-working, oorspronkelijk uitgevonden door freelancers die op zoek waren naar nieuwe manieren van samenwerken, zijn intussen gekend over het hele bedrijfsleven. “Co-working werd synoniem voor een nieuwe generatie kantoren: zeer open ruimtes die voor verschillenden dingen gebruikt kunnen worden (als ontspanningsruimte, cafetaria, voor conferenties, teamwork of om alleen te werken) en die een resoluut moderne en ontspannen sfeer uitstralen. Je vindt ze overal in Frankrijk, ook in de grootste Franse bedrijven, omdat ze synoniem staan voor innovatie en welzijn op het werk. Design is daarbij essentieel, door te breken met de traditionele codes van het bedrijfsleven,” zegt Philippe de Mareilhac, algemeen directeur van design- en architectenbureau Market Value. Waarom zou je jezelf nu willen opsluiten in een sombere vergaderzaal als je evengoed kan kletsen op een leuke plek, eventueel met een hapje erbij? “Vandaag bestaat een kantoor voor 80% uit open spaces en voor 20% uit collectieve ruimtes,” berekent Valérie Parenty van Saguez & Partners. “Ik twijfel er niet aan dat deze relatie zal omkeren. Hoofdkantoren zullen socialisatieplaatsen worden.”

Deze trend was er al voor de uitbraak van het coronavirus, en verschillende projecten hebben het succes achter deze module reeds aangetoond. “Voor het hoofdkantoor van luchtvaartbedrijf Ipeca hebben we een open ruimte ingericht die dienstdoet als cafetaria,” zegt François Hannebicque. “Deze verplichte doorgang naar de kantoren, die we tot L’escale hebben gedoopt, is uitgegroeid tot een ontmoetingsplaats waar medewerkers bijpraten onder het genot van een koffietje. En voor de nieuwe zetel van Ferrero in Luxemburg (van 30.000 vierkante meter) kozen we van bij het begin voor een gigantische Italiaanse ‘piazza’ om het zo gezellig mogelijk te maken. Aan het einde van de loopbruggen die de twee vleugels met elkaar verbinden zijn er corners waar werknemers kunnen genieten van een kopje koffie en even kunnen kletsen. Het creëren van informele ruimtes waar mensen elkaar kunnen zien en samen kunnen komen was al een sterke trend vóór de crisis, maar deze beweging zal in een stroomversnelling komen.” Een ander voorbeeld: Market Value ontwerpt al iets meer dan een jaar zo’n werkplekken voor Total, in de gebouwen van de bestaande kantoren. Concreet gaat het om eetzaal ‘Café Bonjour’, boetiek ‘Bonjour’ dat een assortiment met praktische alledaagse producten biedt, een butlerservice (zowel fysiek als digitaal) en ontspanningsruimtes. En, nog iets anders, het nieuwe hoofdkantoor van Alterea, ontworpen door Wilmotten, heeft binnen de eigen muren een onafhankelijke eventruimte (Comet). Een andere manier om deze nieuwe gebruiken in interne werkmethoden te verwerken.

Ergonomie à gogo

Vergeet de afgescheiden bureaus die op konijnenhokken lijken. Weg met de witte neonlampen die iedereen pijnlijke ogen en een bleek aangezicht bezorgen. “De kantoren van morgen zullen er niet uitzien zoals die van vandaag,” voorspelt Hannebicque. “Ze zullen een verlengde worden van ons huis en gaan er veel moderner uitzien.” Er zullen onder meer inspanningen geleverd worden om kunstverlichting te verbeteren, omdat het ons bioritme in de war brengt en ook andere slaapstoornissen veroorzaakt. Een werknemer die aan het raam zit zou gemiddeld 46 minuten meer slaap hebben dan een collega die niet aan daglicht wordt blootgesteld, en 8 op de 10 mensen in Frankrijk zou last hebben van negatieve symptomen door de slechte kwaliteit van de verlichting op hun werkplek. Nieuwe technologieën zoals Cronos maken het mogelijk om de gunstige effecten van natuurlijk licht te reproduceren, wat op zijn beurt voor meer comfort achter de computer moet zorgen. Het meubilair van de toekomst zal volledig modulair zijn om aanpasbaar te zijn aan elk lichaamstype, een noodzaak in een tijd waarin er steeds meer gedeelde kantoren zijn. Ook ‘biofilie’, de trend waarbij we onze ‘aangeboren band’ met de natuur herontdekken, is al een tijdje in. Aangename groene paden, tuinen of moestuinen zijn dus niet langer zeldzaam. Groene vingers hebben is binnenkort misschien een voordeel om aan te halen tijdens een sollicitatiegesprek? 

Professioneel kantoor aan huis

De vele videoconferenties die onze lockdowndagen vullen deden ons beseffen dat de meesten onder ons onvoldoende uitgerust waren om van thuis uit te werken. Slechte verlichting, een nogal ‘basic’ decor, trage internetverbinding… Het amateurisme van vroeger moet plaats ruimen voor meer professionaliteit. “Steeds meer bedrijven gaan de ontwikkeling van werkplekken bij hun werknemers financieren,” voorspelt Valérie Parenty. En er verschijnen producten op de markt om aan deze behoefte te voldoen. Het Duitse bedrijf Mutabor lanceerde bijvoorbeeld het concept ‘The Branded Home Office’: een statief voor je mobiele telefoon, en scherm dat het antieke paperboard vervangt, een kastje op wielen om kinderspeelgoed of privé-foto’s in op te bergen… Mensen zullen steeds meer moeite hebben om te weten waar je bent tijdens online meetings!