Mens en technologie: wat over vijf jaar?
IBM RAMAC 305 System loaded at Durban heading for offices of Max Pollak and Freemantel, stock brokerage firm, first RAMAC in South Africa
Iets meer dan tien jaar geleden pas rolde de eerste iPhone van de band, en nu al zijn experts het er over eens dat de smartphone over het hoogtepunt van zijn succes heen is. Dat we in korte tijd zo’n gigantische technologische ontwikkelingen hebben doorgemaakt, levert stof tot nadenken over hoe de nabije toekomst eruit zal zien. Binnen vijf jaar tijd zullen er nieuwe technologische aardverschuivingen plaatsvinden. Dat is ook het opzet van IBM’s jaarlijkse ‘5 in 5’, waarbij onderzoekers van IBM Research de koppen bij elkaar steken om te voorspellen welke 5 technologieën een impact zullen hebben op de mensheid de komende vijf jaar. Lang is de weg die IBM zelf aflegde. Het bedrijf vond zich sinds de oprichting (met voorlopers sinds 1896, de naam IBM werd gebruikt vanaf 1924) al een paar keer opnieuw uit. 1956 was een belangrijke mijlpaal, omdat toen de RAMAC 305 werd gecommercialiseerd, de eerste computer met een harde schijf. Sindsdien gaat de technologische verandering razendsnel. De ‘5 in 5’ van IBM wordt sinds 2006 jaarlijks gepresenteerd. Enkele voorspellingen die ondertussen zijn uitgekomen:
- In 2007 voorspelde IBM dat je mobiele telefoon ook je portefeuille en bank zou worden;
- Ook connected cars die gebruik maken van sensoren om hun omgeving in zich op te nemen werden datzelfde jaar voorspeld;
- Al in 2008 voorspelden IBM-wetenschappers dat je tegen het wereldwijde web zou kunnen praten, en dat het zou kunnen antwoorden. Ondertussen beginnen slimme speakers steeds meer ingang te vinden.
Voor 2018 voorspelt IBM Research dat volgende technologieën tegen 2023 voet aan grond zullen hebben gekregen:
Namaakproducten kosten de globale economie jaarlijks $600 miljard. We kennen allemaal wel iemand die ’s zomers wel eens namaakkledij durft kopen op vakantie, maar serieuzer wordt het als je weet dat levensreddende geneesmiddelen in sommige landen in wel 70% van de gevallen namaak zijn. Crypto-ankers en blockchaintechnologie kunnen oplossingen bieden. Zie het als onzichtbare, digitale ‘vingerafdrukken’ op de producten, die de echtheid ontegensprekelijk bevestigen, en die door alle betrokkenen op een open, transparante manier gecontroleerd kunnen worden.
Een manier om je gegevens te beschermen, is om die te versleutelen. Via complexe rekensommen wordt je data onleesbaar gemaakt (of versleuteld) voor wie geen ‘sleutel’ heeft. Hackers zijn voortdurend in de weer om juiste sleutels te vinden of te stelen. Een extra gevaar is dat zelfs de meest complexe versleutelingen – waar traditionele computers jaren voor nodig zouden hebben – door opkomende quantumcomputers in een handomdraai gekraakt kunnen worden. Maar wat als we de sleutel letterlijk in een doolhof zouden verstoppen? Met cryptografie op basis van wat in de wiskunde tralies worden genoemd, kunnen we data onkraakbaar maken. Beschouw het als een complex algebra-doolhof dat zelfs quantumcomputers niet kunnen kraken, en waarin data veilig verstopt kan worden.
Zoals mensen ervaringen en indrukken nodig hebben om bij te leren, heeft kunstmatige intelligentie ook input nodig om bij te leren. Die komt er in de vorm van data. Maar een A.I.-systeem is maar zo goed als de data die het gebruikt. Als er in die data - al dan niet impliciet - vooroordelen over ras, gender, klasse, politieke voorkeur… verscholen zitten, dan zal ook het A.I.-systeem die vooroordelen opnemen. IBM-onderzoekers zijn op dit moment bezig om nieuwe oplossingen te ontwikkelen waarmee A.I.-systemen bijvoorbeeld kunnen ‘leren’ om met vooroordelen om te gaan, en waarmee gebruikers de onpartijdigheid van de systemen kunnen testen.
Vijf jaar geleden werd quantumcomputing beschouwd als verre toekomstmuziek, als voer voor science fictionverhalen, als een gedachte-experiment dat in theorie mooi klonk, maar praktisch onhaalbaar was. Anno 2018 blijkt niets minder waar, en zijn de eerste quantumcomputers al ‘up and running’. In de kinderschoenen, weliswaar, maar daar kan best vlug verandering inkomen: IBM voorspelt dat quantumcomputers over 5 jaar gemeengoed zullen geworden zijn, en dat ze door een grote gemeenschap – van wetenschappers tot developers en van studenten tot zakenlui – gebruikt zullen worden om problemen op te lossen die tot voor kort onoplosbaar leken.
De opwarming van de aarde heeft ingrijpende gevolgen voor onze oceanen. Wetenschappers breken zich het hoofd over hoe ze de evolutie van de waterkwaliteit moeten meten. Maar misschien kan plankton hen helpen? De diertjes, voor veel oceaandieren de voornaamste bron van voedsel, reageren immers al op de minste verandering in hun omgeving. Als wetenschappers met robotmicroscopen en kunstmatige intelligentie het gedrag van plankton kunnen observeren en analyseren, ligt daar misschien de sleutel tot een beter begrip van onze oceanen – en dus van hoe we ze kunnen redden.
