{Onderzoek} Hoe gelukkig zijn jongeren?

Hoe gelukkig is de Belg? Wat bepaalt ons geluk? Zijn senioren vandaag gelukkiger dan adolescenten? Wat is de relatie tussen persoonlijkheid en geluksgevoel? Wat is de impact van goede sociale relaties? Is de Belg klaar voor een lang en gelukkig leven? Al sinds 2017 analyseert het UGent-NN Nationaal Geluksonderzoek van de UGent en levensverzekeraar NN wat de Belg gelukkig maakt en hoe we dit geluk kunnen bevorderen in onze samenleving. Het onderzoek staat onder leiding van Prof. dr. Lieven Annemans en Drs. Sara Claes. 

Alvast de belangrijkste conclusie: de geluksscore van de Belgen stijgt lichtjes verder, bijna tot op het niveau van voor de pandemie. Na een daling tijdens de eerste en tweede golf, stijgen de positieve emoties nu voor het eerst. Maar bij de jongste leeftijdsgroep dalen die positieve gevoelens. Dat is opvallend want vorig jaar nog liet die groep de grootste geluksstijging noteren. Wat beroepsgroepen betreft, scoren zelfstandigen beter over de ganse lijn. Minder positief nieuws: de Belg heeft meer angst voor de toekomst van de samenleving en ons wantrouwen in de politiek bereikt een nieuw dieptepunt. Er is licht aan het eind van de tunnel, maar er is wel nog steeds veel ruimte voor verbetering. 

Corona

Ons geluk kreeg het de afgelopen jaren hard te verduren. De essentiële bouwstenen van ons geluk, zoals onze sociale relaties, onze financiële situatie en autonomie, kwamen zwaar onder druk te staan. Dat zien we ook in de geluksscore (de ladder van Cantril) over de verschillende meetmomenten heen. Voor de eerste uitbraak van het coronavirus scoorde de Belg gemiddeld 6,7 op 10. Na de uitbraak daalde die score, tot in het midden van de tweede golf een dieptepunt bereikt werd in december 2020 met 6,2 op 10. Na de vierde golf was er een significante stijging naar 6,4 op 10 in januari 2022. Eind 2022, acht maanden na het einde van de coronamaatregelen zet de stijging zich (lichtjes) verder met 6,6 op 10.

Ondanks opflakkering na pandemie, dalen positieve emoties bij jongeren nu

Geluk wordt niet enkel gemeten aan de hand van de ladder van Cantril, maar ook aan de hand van de hoeveelheid positieve emoties die we ervaren. Onze positieve emoties, die tijdens de tweede golf en na de vierde golf nog in dalende lijn waren, stijgen nu voor het eerst. Alleen bij jongeren (18 tot 34 jaar) is er een verdere daling. Dat is opmerke- lijk aangezien vorig jaar bij hen nog de grootste geluksstijging werd vastgesteld. Nog opvallend: wat grootste geluksstij- ging betreft, nemen de 65+’ers de fakkel over van de jongeren. “Het is inderdaad opvallend dat we bij jongeren een omgekeerde teneur zien. Maar er is wel een mogelijke verklaring. Na het wegvallen van de coronamaatregelen stelden we bij jongeren de grootste geluksstijging vast, vermoedelijk zat de herwonnen vrijheid daar voor iets tussen (een soort hoera-gevoel). Intussen is het al even ‘back to normal’, waardoor die opflakkering afgezwakt is. Globaal gezien ervaren ouderen sowieso meer positieve emoties dan de jongste leeftijdsgroep. Bovendien heeft de pandemie voor de jong-volwassenen het opbouwen van een sociaal netwerk zo goed als onmogelijk gemaakt, wat net cruciaal is in die levensfase van de jongste groep.”, verklaart Prof. Dr. Lieven Annemans.

“Tegenwoordig komen jongeren in aanraking met veel mogelijkheden. Maar het hebben van keuzes zorgt ook voor moeilijkheden zoals keuzestress, groepsdruk, reacties. Daarnaast kan je je minder afzonderen of vluchten uit de groepsdruk want na een school- of werkdag ben je nog steeds actief en bereikbaar. De maatschappij moet inzetten op vroegdetectie. Je moet niet eerst met je mentale klacht door de woestijn en dan hulp komen zoeken. De vroegdetectie zit in de meest directe omgeving rond de jongeren.” zegt Bart Claes, algemeen directeur van CAW/JAC. “Voor de coronapademie voelde ik me gelukkiger. Sinds de coronapandemie heb ik het gevoel dat sociaal contact me veel meer energie vergt dan ervoor. De gedachte alleen al om naar buiten te gaan en sociaal te zijn, maakt me mentaal moe. Ik stel mezelf veel minder open en sluit mezelf meer af.” zegt Margaux Bovy, 20 jaar, studente in Marketing.

Gevoelens van autonomie, betrokkenheid en competentie (ABC) stijgen opnieuw

De Belg ervaart nu evenveel autonomie en competentie als voor de pandemie. Betrokkenheid is licht maar significant gestegen in vergelijking met voor de pandemie. Zelfstandigen scoren overigens het best op alle onderdelen.

Ook al scoren zelfstandigen het beste op alle onderdelen van het ABC van Geluk, toch moeten net zij waakzaam blijven voor de keerzijde van de medaille. Want overijverigheid en overbelasting kunnen er ook toe leiden dat ze zichzelf voorbijlopen. Volgens cijfers van het RIZIV was er bij zelfstandigen van 2016 tot 2021 een stijging van 59% van invaliditeit als gevolg van burn-out of depressie.¹ “Zelfstandigen scoren inderdaad beter op bepaalde fundamentele bouwstenen van geluk. Dat betekent echter niet dat ze gevrijwaard blijven van belangrijke risicofactoren voor burn-out zoals een hoge werkdruk, lange werkuren en emotionele belasting. Bovendien hebben zelfstandigen minder sociale zekerheid, waardoor ze een hogere incentive hebben om koste wat kost te blijven doorgaan en de sluimerende signalen voor een burn-out te ‘negeren’. Op die manier lopen ze tegen de lamp zonder het goed te beseffen. Plots is het dan te laat.”, zo legt doctoraatsstudent en psychologe Sara Claes uit.

De Belg heeft meer angst voor de toekomst van de samenleving

Hoewel we duidelijk uit het coronadal kruipen – slechts 7% van de Belgen is nog erg bang voor het SARS-CoV-2 virus- heeft de Belg toch nog kopzorgen over de toekomst. Bijna de helft van de bevraagden geeft aan erg bezorgd te zijn. Dat is meer dan een verdubbeling tegenover december 2020 (tijdens de tweede golf). Volgens de bevraging spelen vooral de inflatie, de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne hier een cruciale rol.

“ De pandemie kwam op zijn einde, maar toen brak er een nieuwe crisis uit door de oorlog in Oekraïne. Een crisis die mensen financiële stress geven. Dit heeft bij een groot deel van de mensen tot een soort van hopeloosheid geleid. Ze kunnen niet meer verder denken dan deze crisis. Als mens en maatschappij moeten we een andere mindset aannemen om met de crisis om te kunnen gaan. We moeten deze nieuwe realiteit omarmen en beseffen dat de tijd van overvloed voorbij is en ons verwachtingspatroon bijstellen. ” zegt Elke Geraerts, psycholoog.

Het vertrouwen van de Belg in de politiek bereikt een nieuw dieptepunt

Met een score van 3 op 10 is het duidelijk dat er voor onze politici nog heel wat werk aan de winkel is. Er is immers een duidelijk verband tussen ons geluk en het vertrouwen in de politiek en elkaar. Uit het World Happiness Report dat jaarlijks door de Verenigde Naties wordt uitgebracht, bleek afgelopen jaar dat in de meest gelukkige landen de mensen veel vertrouwen in de politiek en in elkaar uitten. Wie een goed oog heeft in zijn regering en de generositeit van zijn samenleving, ervaart dan ook een gemeenschappelijk doel voor een gelukkiger, gezonder en duurzaam leven.² Ook het vertrouwen in onze media (4,3 op 10) en ons rechtssysteem (4,5 op 10) is zeer laag.

^{1 https://www.riziv.fgov.be/nl/statistieken/uitkeringen/Paginas/langdurige-arbeidsongeschiktheid-burnout-depressie.aspx}

^{2 https://happiness-report.s3.amazonaws.com/2022/WHR+22.pdf}

Photo by Matese Fields on Unsplash

Meer informatie op maat van studenten en docenten van hogescholen en universiteiten? Schrijf u hier gratis in voor de newsletter PUB4Schools.