Online peilingen: met welk recht?

Aangezien online-enquêtes persoonsgegevens verzamelen zijn zij onderworpen aan de wetgeving, meer bepaald aan de AVG (doorgaans GDPR genoemd, met zijn Engelse afkorting). Een overzicht van wat wel en wat niet mag in een tijd waarin sociale netwerken ons voortdurend om onze mening vragen. - Fréderic Vandecasserie

Laten we het geheel meteen kaderen met behulp van Nicolas Hamblenne, advocaat bij Koan en gespecialiseerd in de technologiesector: “Online bevragingen hebben altijd bestaan, en de GDPR heeft niet echt veel veranderd. Vóór deze verordening was er al de wet van 1992, gebaseerd op dezelfde principes, over het informeren van mensen over het gebruik van hun persoonsgegevens. De GDPR heeft vooral enkele zaken verduidelijkt en omkaderd.”

In realiteit is vandaag niet langer élke peiling gebaseerd op een representatief panel. Dat bevestigt Loïc Dubois, social media strategist bij ID Weaver. “Virgis u niet: Facebookpeilingen enzovoort leveren niet altijd goede resultaten op. Zo’n peiling lijkt een beetje zo’n straatinterview dat u soms op tv ziet. Er is wel een uitzondering: influencers, omdat zij een grote en doelgerichte community hebben om te bevragen. Daar zullen de verkregen resultaten van grotere waarde zijn.”

Influencers en het legitiem belang

Maar zou het behoren tot een community ons gemoedwilliger maken in het achterlaten van onze persoonsgegevens? In dat geval primeert het legitiem belang. “We hebben het dan over ‘de redelijke verwachting van privacy,” verduidelijkt Nicolas Hamblenne. “Stel uzelf de vraag of u zélf zou verwachten dat ze u contacteren, of dat u ervan uit gaat dat persoonlijke gegevens zullen worden hergebruikt door een merk of influencer. Als u dit merk of deze influencer al jaren volgt en regelmatig reageert op zijn peilingen, dan is er sprake van legitiem belang.”

“Maar hoewel het vragen van een mening over een bepaald onderwerp al eeuwenoud is, is het begrip ‘uitwisseling’ wel nieuw. Het is alsof je informatie vraagt in ruil voor een geschenk,” zegt Olivier Simonis, medeoprichter en CEO van Qualifio. “Inderdaad,” klinkt het bij Nicolas Hamblenne. “We zijn heel vaak getuige van een mix van genres tussen wedstrijden en peilingen. Soms onderscheiden adverteerders de enquête- en direct marketing -aspecten niet van elkaar. Wat juridisch niet mag. Elk type gebruik en doel moet duidelijk worden vermeld, bijvoorbeeld in een privacy policy of in een andere vermelding bij de peiling of wedstrijd.”

Probleempje: 99% van de bevolking leest deze algemene voorwaarden nooit en accepteert ze dan maar uit ‘toestemmingsmoeheid’, het snel klikken om zo snel mogelijk op de betreffende pagina te geraken. Of deze algemene voorwaarden dan, wanneer ze op deze manier voorzien in het toekomstig gebruik van persoonsgegevens, wel voldoende zijn om het platform te beschermen? “Algemene voorwaarden zijn noodzakelijk maar niet voldoende. Als een adverteerder toestemming wil voor een hele reeks verwerkingen van persoonsgegevens, moet hij voor elke verwerking afzonderlijk de toestemming vragen. Bijvoorbeeld via selectievakjes,” zegt Nicolas Hamblenne.

Uitzondering: peilingen op persoonspagina’s

Een andere verduidelijking met betrekking tot peilingen en persoonsgegevens: wanneer een particulier persoonsgegevens verwerkt, hoeft hij zich niet te houden aan de GDPR-regels. Maar die gegevens mogen dan alleen maar voor privégebruik dienen. Alice Portnoy, ‘paralegal’ bij Koan, verduidelijkt: “Facebook geeft duidelijk de verschillende regels aan die moeten worden nageleefd, afhankelijk van de vraag of een peiling is gericht op een particuliere gemeenschap of op een bredere gemeenschap.”

En last but not least: het vervallen van van persoonsgegevens. “Wettelijk gezien kunnen gegevens worden gebruikt zolang dat nodig is voor het beoogde doel,” besluit Nicolas Hamblenne. “Dus als het doel van de enquête of wedstrijd is bereikt of als het product waar we het over hebben niet meer in de rekken ligt, stopt het daar. De Franse nationale commissie voor gegevensbescherming (het CNIL) heeft alvast aanbevelingen op papier gezet in het kader van wedstrijden en activaties: de bewaartijd voor gegevens is maximaal drie jaar. Het valt nog af te wachten wat er in België beslist zal worden. We wachten daar nog steeds op...”