Politiek correct communiceren ?

Communication / Media / News

tyler-nix-1138709-unsplashCommuniceren zonder bepaalde groepen te kwetsen, lijkt de dag van vandaag niet meer zo simpel te zijn, stelt Kris Poté, voorzitter C² , vast.
Sommigen voelen zich beledigd wanneer een bepaalde politicus ferme tweets de wereld instuurt, anderen ergeren zich dood aan de omfloerste uitspraken van een andere politicus. Ook in de bedrijfswereld staat het intussen goed om politiek correct taalgebruik te hanteren. Kijk maar naar de reactie van de sponsors van de Rode Duivels op het oorspronkelijk voorgestelde WK lied van rapper Damso, dat als vrouwonvriendelijk werd bestempleld. En dat het gewoon een maatschappelijk fenomeen is geworden, toont de recente en stotterende communicatie over de Brugse Kerst- of Wintermarkt goed aan. Wat nu juist politiek correct communiceren is, houdt dan ook vele communicatiedeskundigen bezig, meer nog -zo lijkt me- dan dat het fenomeen nepnieuws hen bezighoudt.
Er is niet echt een eenduidige definitie van “politiek correct taalgebruik”. Vermits de term in twee stukken uit elkaar valt, kunnen we ons eerst even buigen over wat nu juist politiek correct is. Wat zegt Wikipedia ons ? Het volgende. “Politieke correctheid (soms afgekort tot policor of pc) is een pejoratieve term voor het vermijden van taaluitingen of gedragingen omdat deze als beledigend of discriminerend kunnen worden beschouwd voor bepaalde als achtergesteld of gemarginaliseerd te boek staande groepen (met name minderheden). De omkering 'politiek incorrect' wordt wel in positieve zin gebruikt om verondersteld kwetsende uitingen een rebelse klank te geven.”
Dit lijkt ons ruim onvoldoende als definitie en zelfs voor kritiek vatbaar (sic). Politiek correct kan veel eenvoudiger gedefinieerd worden. Politiek correct communiceren wil dan zeggen dat de communicatie waarheidsgetrouw, feitelijk, geruststellend en consistent moet zijn. Dat is een mondvol. Waarheidsgetrouw omdat je een publiek niet bewust om de tuin mag leiden, feitelijk omdat het niet per se over een mening gaat, geruststellend omdat je geen paniek wil zaaien en consistent om ervoor te zorgen dat jouw communicatie niet verkeerd kan begrepen worden. Op deze manier komt “politiek correct” eigenlijk bijna overeen met “ambtelijk” of “zakelijk”.
Uiteraard heeft elke persoon recht op zijn of haar mening. Zeker politici, die hun mening overal en met doortastendheid willen ventileren om anderen tot hun overtuiging te bekeren. Echter, meningen kunnen sterk verschillen en zijn vaak compleet tegengesteld. Je bent voor of tegen Donald Trump, er lijkt bijna geen midden te bestaan. “You hate him or you love him”. Wat is dan nog politiek correct of beter nog : wie communiceert dan politiek correct. Hij die voor is of hij die tegen is ? Hiermee wordt het debat nog verder gepolariseerd.
Wat ons wel juist lijkt, is dat politiek correct communiceren mee evolueert met de taal. Twee eeuwen geleden werd de uitspraak “uw bloemen stinken” geïnterpreteerd als “uw bloemen ruiken fris”. Dat is nu niet meer het geval. Vroeger spraken we van een kreupele, nu is het een persoon met een lichamelijke beperking. Een mindervalide is ondertussen een andersvaliede geworden, en ga zo maar door. Een levende taal evolueert mee met de tijd en de tijdsgeest, dus zal politiek correcte communicatie dat ook doen. Dat is nu eenmaal onvermijdelijk.
Dit wil zeggen dat we het debat rond politiek correct communiceren nooit te volle kunnen afsluiten. Communicatiedeskundigen zullen er moeten mee leren leven, best op een creatieve wijze. Het vraagt een permanente oefening in het afwegen van termen, woorden en zinswendingen. Het vergt een verregaande flexibiliteit en aanpassingsvermogen om zich te schikken naar een veranderende wereld en een wijzigende omgeving. Zou dat nu niet net de essentie of toegevoegde waarde van communicatie-advies moeten zijn ? En als het dat niet is, wel dan houdt het ten minste de geesten scherp…
Kris Poté, voorzitter C²
KRIS POTE (1)
 Meer info over de Belgian Communication Summit op 27 november: https://www.csquare.be/nl/belgian-communication-summit-2018/