The Decade of Action: The PUB Series (2)

PUB en Bubka lanceren de The Decade of Action / PUB Series. Elke week bespreken we een belangrijk element in de duurzaamheidstransitie van bedrijven, ondersteund met fragmenten uit de documentaire van Wim Vermeulen en Bart Lombaerts Deze week: het sociaal contract.

Het Sociaal contract anno 2021: Denken aan de toekomst of opdoeken

“Wij, de bedrijven, moeten begrijpen dat het sociaal contract tussen ons en de samenleving verandert.” IKEA-topvrouw Pia Heidenmark Cook (foto) klinkt bijna dreigend tijdens haar interview in ‘The Decade of Action’. Maar weet de bedrijfswereld wel wat dat sociaal contract precies inhoudt? En welke veranderingen zijn relevant voor de marketingsector?

Het concept van het sociaal contract is al eeuwenoud. Socrates en zijn tijdgenoten mijmerden er al over. In de zeventiende en achttiende eeuw gaven denkers als Hobbes, Locke en Rousseau het begrip ook een echt concrete invulling. Sociale cohesie en gemeenschapsgevoel ontstaan volgens die verlichte denkers pas wanneer de mens bepaalde vrijheden opgeeft. In ruil zorgt een hogere macht, zoals een overheid, dan voor een veiligere samenleving. Je doet bijvoorbeeld afstand van de vrijheid om iemand die jou onrecht aandoet zelf te berechten, omdat je erop rekent dat de overheid dat zal doen.

Zonder dat sociaal contract vervalt de wereld in een gewelddadige chaos van onbeperkte vrijheid waarin iedereen op zichzelf is aangewezen. De wet van de sterkste, dus. En dat druist in tegen de gelijkwaardigheid, samenhorigheid en wederzijds respect waar we vandaag naar streven. Nu dat – hopelijk – duidelijk is, kunnen we overgaan naar de kern van de zaak: wat heeft dat sociaal contract in hemelsnaam te maken met de bedrijfswereld?

Contractueel verplicht tot duurzaamheid

Bedrijven hebben ook een soort sociaal contract met de samenleving. Enerzijds met de werknemers: mensen geven tijd en energie aan bedrijven in ruil voor loon, promotiekansen en zekerheid. Anderzijds zijn er de consumenten. Zij gunnen bedrijven winst in ruil voor producten of diensten, maar ook voor comfort én een garantie dat het toch enigszins goed is voor hun mentale en fysieke gezondheid. En tot slot is er het sociaal contract met de overheid: bedrijven zorgen voor werkgelegenheid en belastinginkomsten, de overheid zorgt voor sociale rust en ondersteunt innovatie en risico.

De grote verandering waar Pia Heidenmark Cook naar refereert, is de met de groeiende bewustwording van het duurzaamheidsprobleem. Daardoor wordt ook de rol van bedrijven in de oplossing van die kwestie steeds duidelijker. De bevolking heeft echter de indruk dat de bedrijfswereld die rol niet helemaal opneemt, en dus het “sociaal contract niet naleeft”. Uit het boek ‘De Duurzame Belg’ blijkt dat 71% van de Belgen vindt dat bedrijven te weinig doen om duurzaamheidsproblemen aan te pakken. En dat wordt niet gewaardeerd.

Investeren in het sociaal contract

Bedrijven hebben de keuze om deel te blijven van het probleem, of deel te worden van de oplossing. Wie deel wil uitmaken van de oplossing, wordt wel verwacht om te investeren in het sociaal contract met alle stakeholders. En dat neemt verschillende vormen aan:

. Jong en ambitieus talent wil werken bij bedrijven die zich bekommeren om de wereld, meer dan om het geld dat naar de aandeelhouders gaat.

. Investeerders begrijpen alsmaar beter welk risico van een onsuccesvolle transitie inhoudt. Ze willen naast een financiële rapportage ook zicht krijgen op de ESG-scores (environmental, social, governance) van de bedrijven waarin ze investeren. Daarnaast willen ze ook begrijpen wat de transitiekost is, of de kost die gepaard gaat met de overgang naar duurzaamheid.

. Internationale overeenkomsten, zoals de Parijs-akkoorden, verplichten overheden tot drastische maatregelen om klimaatneutraal te worden tegen 2050. Dat brengt een lawine aan nieuwe regelgevingen met zich mee, waar bedrijven zich nu al aan moeten houden. En die lawine zal de komende jaren enkel aan kracht en impact winnen.

. Tot slot zijn er de consumenten. Hoe meer zij de effecten van de klimaatcrisis zullen voelen, hoe minder genade ze zullen hebben voor bedrijven die blijven volharden in de boosheid.

Er komt een tipping point tussen nu en 2030

De reactiesnelheid van bedrijven zoals Unilever en IKEA kan de indruk wekken dat alle CEO’s het ondertussen al lang hebben begrepen en volop de transitieplannen van hun bedrijven aansturen. Niets is minder waar. Uit een recente studie van PwC blijkt dat 60% van de CEO’s het klimaatrisico niet belangrijk genoeg achten om er actief mee aan de slag te gaan (1). Pia Heidenmark Cook heeft dus overschot van gelijk. Meer bedrijven moeten begrijpen dat het sociaal contract verandert. Het “tipping point” waarop stakeholders een bedrijf definitief zullen classificeren als deel van het probleem of van de oplossing ligt ergens tussen vandaag en 2030. Omdat het effect van de klimaatverandering alsmaar tastbaarder wordt.

Een opwarming tot anderhalve graad in 2030 is nu al niet meer te stoppen. Ons klimaat gaat dus alsmaar meer en grotere bokkensprongen maken. En bij elke bokkensprong zal het sociaal alsmaar minder aanvaardbaar worden om géén deel uit te maken van de oplossing.

(1) racetozero-climatechange-activity